تحلیل نشانه شناسیک شعر و نقاشی سهراب سپهری

درهنر و ادبیات، نظام های نشانه ای متمایزی عمل می کنند که در مواردی قابل مقایسه اند. شعرها و نقاشی های سهراب سپهری، شاعر و نقاش توانای معاصر نیز آکنده از نشانه هایی است که با رمزگشایی این نشانه ها آثارش ملموس تر و قابل فهم تر می شود. خاستگاه بیشتر نشانه های سهراب طبیعت و همچنین عرفان بودایی و هندی بوده است. وی با نوعی کشف و شهود عرفانی و زیباشناسانه ی افلاطونی به گونه ای «همه خدایی» و «همه جا خدایی» رسیده است. از آنجا که پژوهش نشانه شناختی می تواند به کشف لایه های معنایی شعرها و نقاشی های سهراب منجر شود و خواننده را به دنیای نشانه ای او نزدیک کند، در این پژوهش کوشیده ایم پاره ای از مهم ترین نشانه های طبیعی و اسطوره ای سهراب سپهری را در شعر و نقاشی او تحلیل کنیم و تا حد امکان از مفاهیم و دلالت های ضمنی آنها پرده برگیریم. شعر سپهری از جمله متن هایی است که در آن تغییرات معنایی و دگرگونی نشانه ها از صورت زبانی به صورت ادبی فراوان است. در این پژوهش سعی داریم ضمن بحث درباره ی نشانه ها و کارکرد و ماهیت تحول پذیر آنها، برخی از مهم ترین و پربسامدترین نشانه های ادبی و زبانی را در شعر سهراب با توجه به شیوه های تغییرات معنایی دسته بندی کنیم و بر اساس مدل توصیفی شیوه های تولید نشانه ی اکو فرایند دگردیسی نشانه ها را با توجه به عملکردشان بر روی محور جانشینی و هم نشینی بررسی و تحلیل کنیم. همچنین به بحث زیباشناسی آثار وی از دیدگاه کروچه نیز می-پردازیم و نسبت دیدگاه شهودی وی را با نظریه شهودی بندتو کروچه می سنجیم. به طور کلی در شعر سهراب گونه های مختلف نشانه های زبانی نمادین، شمایلی و گاه نمایه ای در معنارسانی مستقیم و غیر مستقیم (از طریق تداعی) ایفای نقش می کنند و شعر و نقاشی سهراب، هر چند دو نظام نشانه شناسانه-ی متفاوت دارند، به دلیل اینکه ذهنیت، اندیشه و عاطفه ای یکسان برانگیزنده ی آن هاست، گاه به هم ارجاع می دهند یا یکدیگر را تداعی و گاه تکمیل می کنند.